Rób wszystko z umiarem!

Generałowa Zamoyska kładzie duży nacisk na kształtowanie cnót kardynalnych, jakim są: sprawiedliwość, męstwo, roztropność i wstrzemięźliwość.

I właśnie od wstrzemięźliwości należy zacząć wychowywanie, bo wiąże się to bardzo z ćwiczeniem woli.

Czym jest wstrzemięźliwość? 

To cnota pozwalająca używać wszystkiego tylko tyle, ile potrzeba, więc chroni od przesady, pomaga zapanować nad zbyt wybujałą wyobraźnią i służy uduchowieniu. Generałowa tak o tym pisze: „Wstrzemięźliwość wyrabia się umartwianiem tego wszystkiego, co duszy staje na przeszkodzie do umiłowania Boga, służenia Mu i połączenia się z Nim. Wstrzemięźliwością człowiek się uduchowia, a uduchowiając, nawiązuje stosunek z Bogiem, zabezpiecza sobie światło łaski, cnoty, od Boga płynące i potrzebne do pokierowania życiem osobistym i narodowym”.

Podsumowując, cnota umiarkowania bardzo pomaga w wyrabianiu zdrowego sądu i odpowiedzialności.

Czego dotyczy umiarkowanie?

Jest to cnota pomagająca zapanować nad tym, co zmysłowe, a dotyczy przede wszystkim sfery łakomstwa, języka, życia towarzyskiego i pracy.

Łakomstwo

Obżarstwo, czyli nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu to – jak mówi katechizm- „jedzenie i picie nad potrzebę, nie w czas lub zbyt chciwie”. Gdy się nad tym zastanowimy, to dziś wiele się na ten temat mówi przy okazji troski o zdrowie. Wiemy, że nie należy podjadać, powinno się unikać cukru, alkoholu itp. To wszystko właśnie dotyczy grzechu obżarstwa, powodującego „ociężałość ciała, umysłu i duszy, zeszpetnienie, przedwczesną zgrzybiałość, nieuniknione upośledzenia”, jak pisze Zamoyska.

Gadulstwo

Powściągliwość w mowie to cnota rzadko spotykana i wymagająca wielkiej pracy nad sobą. Gadatliwość powoduje marnowanie czasu, bo omawia się godzinami to, co by się w mgnieniu oka załatwić dało. Często – pisze generałowa – idąc do prawnika czy lekarza, marnujemy ich czas, omawiając tematy poboczne, nie należące do sprawy, z którą przyszliśmy. Poza tym wszelkie upomnienie czy nagana też powinny być krótko wyrażone, bo „roztropne i stanowcze słowo więcej zdziała niż kilkanaście razy powtarzane wywody”.

„Mowa, tak jak woda, im lepiej ujarzmiona, tym większą siłę posiada” – podsumowuje Zamoyska.

Nieumiarkowanie w pracy

Dziś nazywamy to pracoholizmem, związanym z brakiem czasu dla najbliższych, z zaniedbywaniem zdrowia i odpoczynku. Według Zamoyskiej pracę należy ograniczać do godzin dla niej przeznaczonych, nie pracować kosztem snu, posiłków, wypoczynku.

Widać więc, że cnota wstrzemięźliwości wiąże się bardzo ściśle z tym, co dziś nazywamy zdrowym stylem życia, ale – ze względu na swój nadprzyrodzony charakter – jest też czymś więcej.

Powinna zawsze wiązać się z roztropnością i sprawiedliwością.